Projekt 2025 Trumpa – radykalne reformy gospodarcze w USA i ich wpływ
Projekt 2025 Trumpa: Radykalne zmiany w amerykańskiej gospodarce budzą niepokój
W Waszyngtonie narasta napięcie związane z planami gospodarczymi nowej administracji prezydenta Donalda Trumpa, ze szczególnym uwzględnieniem kontrowersyjnego Projektu 2025, który już teraz kształtuje kierunek legislacji i wywołuje poważne obawy wśród ekonomistów oraz przedstawicieli klasy średniej.
Projekt 2025, będący inicjatywą polityczną mającą na celu przebudowę amerykańskiego rządu federalnego i wzmocnienie władzy wykonawczej na korzyść prawicowych polityk, wprowadza radykalne propozycje zmian w systemie podatkowym i gospodarczym Stanów Zjednoczonych.
Kluczowe elementy reform gospodarczych Projektu 2025
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów planu jest propozycja fundamentalnej zmiany systemu podatkowego. Projekt zakłada docelowe przejście z podatku dochodowego na podatek konsumpcyjny, taki jak krajowy podatek od sprzedaży. W okresie przejściowym, inicjatywa zmierza do przedłużenia ustawy podatkowej z 2017 roku (Tax Cuts and Jobs Act).
W ramach reform przewidziano uproszczenie indywidualnych podatków dochodowych do dwóch stawek ryczałtowych:
- 15% od dochodów do wysokości podstawy wynagrodzenia Social Security (168 600 dolarów w 2024 roku)
- 30% powyżej tej kwoty
Chociaż plan zakłada wprowadzenie nieokreślonej kwoty wolnej od podatku, większość odliczeń, ulg i zwolnień zostałaby zlikwidowana. Według analiz, propozycja ta prawdopodobnie znacząco zwiększy podatki dla milionów gospodarstw domowych o niskich i średnich dochodach.
Cięcia podatkowe dla zamożnych i korporacji
Jednocześnie Projekt 2025 zakłada obniżenie stawki podatku od osób prawnych z 21% do 18%, argumentując, że jest to najbardziej szkodliwy podatek. Warto przypomnieć, że ustawa TCJA z 2017 roku obniżyła już tę stawkę z 35% do 21%.
Dodatkowo proponowane jest zmniejszenie stawki podatku od zysków kapitałowych dla osób o wysokich dochodach do 15% z poziomu 20% obowiązującego w 2024 roku.
Po wdrożeniu tych reform, autorzy projektu zalecają wprowadzenie wymogu większości trzech piątych głosów do uchwalenia ustawodawstwa zwiększającego podatek dochodowy od osób fizycznych lub prawnych, co spotyka się z krytyką większości prawników konstytucyjnych.
Krytyka Rezerwy Federalnej i radykalne propozycje monetarne
Projekt 2025 zawiera również ostrą krytykę Rezerwy Federalnej, którą obwinia za cykl koniunkturalny, i proponuje jej stopniowe zniesienie. Zamiast tego opowiada się za powrotem do dolara opartego na towarze, takim jak złoto.
Inicjatywa zaleca również wyeliminowanie pełnego zatrudnienia z mandatu Rezerwy Federalnej, skupiając się wyłącznie na kontrolowaniu inflacji.
Pierwsze działania już wdrożone
Prezydent Trump nie czekał długo z realizacją części założeń projektu. 2 kwietnia 2025 roku ogłosił stan wyjątkowy, aby „zwiększyć naszą przewagę konkurencyjną, chronić naszą suwerenność i wzmocnić nasze bezpieczeństwo narodowe i gospodarcze”. Na mocy swoich uprawnień, wprowadził 10% cło na produkty ze wszystkich krajów, które weszło w życie 5 kwietnia 2025 roku.
Równolegle trwa demontaż programów DEI (Diversity, Equity, Inclusion) w różnych agencjach federalnych, co jest zgodne z zaleceniami Projektu 2025.
Wpływ na klasę średnią
Krytycy ostrzegają, że proponowane reformy zaszkodzą klasie średniej, utrudnią życie ciężko pracującym obywatelom i osłabią gospodarkę. Już teraz republikańskie projekty ustaw budżetowych na 2025 rok, inspirowane założeniami Projektu 2025, przewidują znaczące cięcia w kluczowych obszarach:
- Obcięcie budżetu Departamentu Edukacji o 11 miliardów dolarów (14 procent)
- Zmniejszenie finansowania programu Title I o 4,7 miliarda dolarów, co skutkuje zwolnieniem 72 000 nauczycieli
- Eliminacja programu nauczania języka angielskiego, wstrzymująca usługi dla 5,5 miliona uczących się
- Zmniejszenie o połowę programu Federal Work Study, eliminując wsparcie dla 330 000 studentów opłacających studia
Projekt 2025 nie jest już tylko listą skrajnie prawicowych pomysłów i polityk – to konkretny plan, który aktywnie kształtuje ustawodawstwo rozpatrywane przez obecny Kongres i będzie miał głęboki wpływ na amerykańską gospodarkę w nadchodzących latach.
