Rosnące zadłużenie Polski 2025 – analiza i ryzyka dla finansów publicznych

Rosnące zadłużenie Polski pod lupą NIK — analiza aktualnej sytuacji finansów publicznych

W ostatnich miesiącach gwałtownie wzrosło zadłużenie Polski, co wzbudziło niepokój Najwyższej Izby Kontroli (NIK) i ekspertów od finansów publicznych. Według najnowszych danych Ministerstwa Finansów na koniec marca 2025 roku zadłużenie Skarbu Państwa wyniosło 1 740,6 mld zł, co oznacza ponad 111 mld zł wzrostu tylko w pierwszym kwartale roku [1]. Szersza miara zadłużenia obejmująca także sektor finansów publicznych wskazuje na jeszcze wyższy poziom – państwowy dług publiczny osiągnął 1 713,3 mld zł [2].

Struktura zadłużenia i powody wzrostu

Zadłużenie rośnie zarówno w części krajowej, jak i zagranicznej. W marcu 2025 roku dług w walutach obcych stanowił 21,8% ogółu zobowiązań Skarbu Państwa – jest to spadek w stosunku do poprzednich okresów, co pokazuje trend przenoszenia finansowania na rynek krajowy [1]. Z kolei udział nierezydentów w krajowym zadłużeniu także spada (30,1% w marcu 2025), co częściowo ogranicza ryzyka kursowe, ale nie wpływa na ogólny trend wzrostowy zobowiązań.

Główną przyczyną rosnącego zadłużenia jest dynamiczny przyrost potrzeb pożyczkowych państwa po pandemii oraz rosnące wydatki socjalne i inwestycyjne. Warto zauważyć, że coraz większy udział w tzw. długu EDP – mierniku stosowanym przez Unię Europejską – mają zobowiązania instytucji pozabudżetowych, takich jak Bank Gospodarstwa Krajowego czy Polski Fundusz Rozwoju [5]. Ich zadłużenie zostało wykorzystane do finansowania tarcz antykryzysowych i różnorodnych programów wsparcia w czasie pandemii, a obecnie pozostaje na wysokim poziomie – na koniec 2024 roku dług EDP przekroczył 2 bln zł [5].

Dług publiczny a PKB — przekroczenie bezpiecznych granic?

Według szacunków Trading Economics, relacja długu publicznego do PKB Polski na koniec 2025 roku wyniesie 53,3%. Eksperci przewidują, że jeśli tendencja wzrostowa się utrzyma, w 2026 roku wskaźnik ten może przekroczyć 60% PKB [4] [3]. Przekroczenie tej orientacyjnej granicy stanowiłoby poważne wyzwanie dla stabilności finansów państwa oraz dla wypełnienia kryteriów fiskalnych określonych w traktacie z Maastricht.

Wnioski Najwyższej Izby Kontroli oraz ryzyka dla gospodarki

NIK w swoim raporcie wskazuje na wysoką dynamikę przyrostu długu i konieczność większej transparentności poszczególnych zobowiązań. Zwraca także uwagę na rosnące ukryte zadłużenie poza budżetem oraz na fakt, że coraz większa część długu powstaje w podmiotach nieobjętych ścisłą kontrolą parlamentu. Może to prowadzić do zwiększenia kosztów obsługi zadłużenia oraz ograniczać możliwości prowadzenia odpowiedzialnej polityki gospodarczej w długim terminie.

Co dalej?

Rząd stoi dziś przed poważnym wyzwaniem dotyczącym sposobu stabilizacji finansów publicznych bez hamowania potrzebnych inwestycji i narastania kosztów obsługi zadłużenia. Odpowiedzią powinno być zarówno większe przejrzystość wydatków publicznych, jak i programy ograniczania deficytu budżetowego w średnim terminie. Najbliższe miesiące pokażą, czy uda się opanować wzrost zadłużenia i zrealizować wymagane przez UE kryteria fiskalne.