Spadek skrajnego ubóstwa w Polsce w 2024 roku, wzrost ubóstwa relatywnego

Skrajne ubóstwo w Polsce spada, ale problem relatywnego ubóstwa narasta – najnowsze dane GUS

Według opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny najnowszych danych, w 2024 roku poziom skrajnego ubóstwa w Polsce obniżył się do 5,2 proc. mieszkańców kraju. Oznacza to spadek o 1,4 punktu procentowego w porównaniu z rokiem poprzednim, kiedy zanotowano niepokojący wzrost do poziomu 6,6 proc. Redukcja ta, choć pozytywna, wciąż nie niweluje w pełni dynamicznego wzrostu, który miał miejsce w 2023 roku. Skrajne ubóstwo, definiowane jako życie poniżej minimum egzystencji, dotyczy sytuacji, w której nie można zaspokoić podstawowych potrzeb niezbędnych do przetrwania, takich jak żywność czy schronienie^[1][2][4].

Rosnące ubóstwo relatywne wyzwaniem dla społeczeństwa

Analizując dane GUS wyraźnie widać, że problemem narastającym w polskim społeczeństwie jest ubóstwo relatywne. Odsetek osób, które w 2024 roku żyły poniżej tej granicy, wzrósł do 13,3 proc., co stanowi wzrost o 1,1 punktu procentowego względem roku poprzedniego. Ubóstwo relatywne nie oznacza skrajnego niedostatku biologicznego, lecz wykluczenie z udziału w przeciętnym standardzie konsumpcji, a więc z możliwości korzystania z dóbr i usług uznawanych za podstawowe w społeczeństwie. Rosnąca luka między poziomem relatywnej zamożności a standardem życia społeczeństwa może rodzić długofalowe konsekwencje społeczne i gospodarcze^[2][3][4].

Ubóstwo ustawowe – spadek, lecz dane wymagają ostrożnej interpretacji

Wskaźnik ubóstwa ustawowego, definiowanego jako procent osób uprawionych do pomocy społecznej, spadł w 2024 roku do poziomu 2,6 proc., czyli o 1,5 punktu procentowego mniej niż rok wcześniej. Należy jednak zaznaczyć, że progi tej kwalifikacji nie były aktualizowane od 2022 roku, co może znacząco wpływać na interpretację tych statystyk. Eksperci sygnalizują, że biorąc pod uwagę galopujące koszty życia i inflację, rzeczywiste zapotrzebowanie na wsparcie może być wyższe niż pokazują to oficjalne dane^[2][3][4].

Trendy – perspektywa na tle ostatnich lat

Z analizy danych historycznych wyraźnie wynika, iż skrajne ubóstwo w Polsce od 2016 do 2022 roku oscylowało wokół 4-5 proc. W 2023 roku nastąpił jednak gwałtowny wzrost do poziomu 6,6 proc., który udało się jednak zredukować w bieżącym roku. Sytuacja w obszarze ubóstwa relatywnego kształtowała się stabilnie, lecz w 2024 roku trend ten został przerwany wzrostem o ponad jeden punkt procentowy^[1].

Wnioski dla biznesu i gospodarki

Aktualne dane GUS jasno pokazują, że choć sytuacja najbiedniejszych Polaków nieco się poprawiła, wyzwania pozostają. Malejące skrajne ubóstwo to efekt korzystnych zmian społeczno-gospodarczych, jednak relatywne ubóstwo wskazuje na rosnącą polaryzację dochodów i wykluczenie z konsumpcji. To kluczowe sygnały dla sektora biznesowego, rządzących oraz organizacji społecznych – sprawcze działania i inwestycje w politykę inkluzywną są dziś niezbędne, by wzrost gospodarczy obejmował możliwie szerokie grupy społeczne.

Podsumowanie

Rok 2024 przyniósł poprawę w zakresie skrajnego i ustawowego ubóstwa, ale jednocześnie wyostrzył problem relatywnego wykluczenia. Wobec wciąż nierównomiernego rozwoju gospodarczego Polski, skrupulatna obserwacja tych trendów i wdrażanie działań minimalizujących skalę ubóstwa powinny stać się jednym z głównych priorytetów państwa i biznesu.